Eğitim kurumları öğrenci ve öğretmenleri sınıfların dört duvarı arasındaki sıkışmışlıktan nasıl kurtarabilir? Bu bağlamda mevcut dijital eğitim uygulamalarının en büyük eksiği ne?
Geçen hafta başında Bilgi Üniversitesi Halkla İlişkiler Bölümü öğrencilerinin bir dönem projesi olarak organize ettiği Eğitimde Dijital Dönüşüm Konferansı’na konuşmacı olarak davetliydim. Bir öğrenci organizasyonuna göre oldukça profesyonel bir titizlikte yürüyen ve farklı uzmanlık ve deneyimleri olan konuşmacıların eğitimde dijitalleşme olgusunu bir çok farklı açıdan ele aldığı etkinlikte, bendeniz de geçen yıl Kadir Has Üniversitesi’ndeki derslerde uyguladığımız Mobil Ders uygulamasının 1. yıllık araştırma sonuçlarını sundum ve sunumun sonundaki panelde de Mobil Ders’in de dahil olduğu digital eğitim uygulamalarını olumlu ve olumsuz yönleriyle masaya yatırdık.
Panel boyunca süren tartışmaların ana ekseni mevcut uygulamaların performansı ve sürdürülebilirliği üzerineydi. İzleyicilerden bu yönde gelen soruları panel sırasında biraz dağınık biçimde verdiğim yanıtladım. Ancak bu önemli tartışmayı burada toparlamam gerekirse, kişisel kanaatim, bizimkinden Fatih Projesi’ne ve hatta halihazırda Coursera, UdaCity, EdX gibi markalarla dünyada yaygınlaşan online eğitimin en popüler platformu MOOC*’a kadar hemen tüm dijital eğitim uygulamalarındaki en temel sorun, geleneksel sınıf ortamının tam anlamıyla yaratılamaması. Mesela MOOC platformu eğitimlerinde, ders kayıtlarının önceden çekilmesi nedeniyle bu kayıtları internet ya da tabletlerinden izleyen öğrencilerin öğretmen etkileşiminden mahrum kalarak pasifize olması ve buna çözüm olarak geliştirilen yöntemlerin ise sınıf eğitimine alternatif olabilecek seviyeden uzak olması, başlıca eksiklik.
Sınıf-dışı ortamda eğitimin yarattığı bir başka olumsuzluk da, öğrenci ve öğretmenin sınıfın dört duvarından kurtulunca denetim ve eleştiriden de uzaklaşması ve tüm bunların sonucu derse olan ilgi, disiplin ve güvenini kaybetmesi. Bana göre tüm bunların altında yatan neden, işe mevcut sınıf sürecini analiz edip onu dijital eğitim uygulamaları aracılığıyla daha verimli hale getirmek yerine doğrudan teknolojiye ya da uygulamaya odaklı bir çözüm geliştirmeye çalışmak. Bir başka deyişle, toplam deneyim üzerinden çözüm geliştirmek yerine cihazı, teknolojiyi ya da dijitali merkeze koyarak çözüm geliştirmekten kaynaklanmakta tüm bu eksik deneyim yaşatan uygulamalar.
Oysa sınıf sürecini tamamıyla ikame edecek bir deneyim tasarımı, zaten sınıf yerine öğrenciyi işin merkezine oturtabilir ve öğretmeni de öğrencinin kendine özgü kişisel eksiklerini fiziksel mekandan bağımsız izleyip ona, zamanlaması kusursuz bir etkileşimle destekleyecek şekilde tasarlanmış bir süreçte eğitebilir. (Şu sıralar eğitim teknoloji uzmanlarının dillerinden düşürmediği Tersyüz Edilmiş Sınıf -Flipped Classroom- kavramının içini dolduracak anlayışın da, bu bağlam üzerinde tesis edilmesi gerekir.)
İşte tam da bu noktada, fiziksel sınıfın yarattığı disiplin, güven, denetim ve eleştiri eksiklerini ise, (eğitim başlığı ne olursa olsun) öğrencinin özüne inebilecek yöntemlerle kapatmak gereklidir. Yani, disiplin yerine özdisiplinli, güvenin ötesinde özgüvenli, eleştiri ve deneyimle birlikte özeleştiri ve özdenetim yapabilme becerisine sahip, kısacası kendini yönetebilen (özyönetişimi yüksek) bir öğrenci profili yaratmamız şart. Eğer bunu başarabilirsek eğitim meselesini dijital eğitim uygulamaları üzerinden ilk öğretimden üniversiteye ve hatta yaşam boyu eğitime kadar geniş bir yelpazede zaman ve mekandan bağımsızlaştırabilir ve bundan devasa bir zaman, mekan, ulaşım ve para tasarrufu, verimliklik ve ülke için de rekabet gücü sağlayabiliriz.
Özetle, eğitimin dijitalleşme yoluyla doğru tasarlanması için en başta işin özüne inmemiz gerekli. Örgün ya da uzaktan, fiziksel ya da dijital, her türlü eğitimde özyönetişim (self-governance) kavramını sıkça duyacağımız bir döneme giriyoruz.
* MOOC- Massive Open Online Courses- Kitlesel Açık Çevrimiçi Dersler
